Làng nghề trở thành xưởng sản xuất đá hiện đại
Về thăm làng nghề đá Ninh Vân, huyện Hoa Lư, Ninh Bình, điều bất ngờ đầu tiên ở ngay đầu làng là thấy bụi đá bay mù mịt, tiếng máy chạy xẻ đá, tiếng máy cắt, máy khoan và máy mài đá kêu ầm ầm. Từng tảng đá, phiến đá to, nhỏ, có tảng đá chiều dài 3 - 5m, cao đến 2m, chiều rộng đến hơn 1m, được xếp ngổn ngang cùng với các tượng đá, con thú đá và các sản phẩm đá khác đang được gia công hoàn thiện. Tất cả được xếp dọc suốt theo hai bên đường trong làng.
Thôn Xuân Vũ là một xưởng sản xuất, gia công đá lớn nhất làng, phần lớn các công ty gia công đá, chế tác sản phẩm đá tập trung ngay ở đầu làng. Hàng trăm thợ làng ngồi cần cù và tỉ mẩn, gia công cắt mài từng chi tiết, đường nét hoa văn trên các sản phẩm đá đã cắt xẻ thành hình. Máy lớn và công cụ máy cầm tay đã thay sức người, sản phẩm đá của làng làm ra có đường nét đẹp tinh xảo hơn, thời gian hoàn thiện sản phẩm nhanh hơn so với ngày trước làm thủ công đục đẽo đá bằng tay. Sản phẩm đá của làng nghề truyền thống Ninh Vân chủ yếu gồm: lăng mộ, cuốn thư, tượng Phật, tượng Chúa, tượng rồng và các con thú, đồ thờ, phù điêu và đá xây dụng.
Nhờ trang bị những dàn máy cắt đá hiện đại, nhiều công cụ máy cầm tay hỗ trợ, mẫu mã được vẽ, thiết kế trên máy tính, sản phẩm chạm khắc đá mỹ nghệ làng nghề Ninh Vân đã đáp ứng được nhu cầu của thị trường trong nước và hướng tới xuất khẩu sản phẩm đá ra nước ngoài. Nghề đá làng phát triển làm thay đổi cuộc sống dân làng, nhiều hộ trong làng đã xây nhà 2 tầng, mua xe tải, xe ô tô nhỏ gia đình. Nghề làm đá tạo rất nhiều việc làm và mức thu nhập cao (so với nghề nông trồng lúa) cho con em trong làng, giúp giải quyết việc làm cho hàng nghìn lao động ở các làng bạn đến Ninh Vân làm việc.
Ninh Vân hiện có gần 90 doanh nghiệp, hơn 1.600 hộ làm nghề đá, 10 làng trong xã được công nhận là làng nghề truyền thống. Sản phẩm đá mỹ nghệ của Vân Ninh được các tỉnh bạn đặt mua rất nhiều. Nghệ nhân làng đá Ninh Vân tự hào được đóng góp nhiều công trình điêu khắc đá như: cụm tượng điêu khắc đá đặt trang trọng ở nghĩa trang liệt sĩ quốc gia Trường Sơn, cụm tượng đài kỷ niệm Thanh niên xung phong ở tỉnh Quảng Trị, tượng đá Bác Hồ đặt ở Nghệ An và 500 pho tượng đá La Hán tuyệt tác đặt tọa ở chùa Bãi Đính, Ninh Bình.
Phát triển nghề đá Ninh Vân thời cách mạng công nghiệp 4.0
Phần lớn các công ty TNHH đá mỹ nghệ ở Ninh Vân đều đăng ký trang web trên mạng internet để quảng cáo và bán sản phẩm đá. Chỉ cần gõ chữ “Đá mỹ nghệ Ninh Vân, Ninh Bình” trên máy vi tính là hàng trăm địa chỉ các công ty, cơ sở chế tác đá cùng các ảnh mẫu mã hàng đá dân dụng, hàng đá mỹ nghệ hiện lên. Công nghệ số phát triển về tận làng nghề, các công ty và cơ sở sản xuất đá sử dụng bán hàng qua mạng xã hội Facebook và Zalo, trả tiền qua tài khoản ngân hàng. Các công ty chế tác đá nhận chuyển hàng về tận nơi cho khách hàng và nhận bảo hành sản phẩm của mình.
Hiện nay, Ninh Bình luôn tạo điều kiện cho nghề đá truyền thống Ninh Vân phát triển, làm đường giao thông thuận tiện về tận làng, các hộ dân làng nhiệt tình tham gia đóng góp làm đường bê tông rộng rãi cho xe tải chở hàng ra vào hàng ngày. Cùng với đó, xã Ninh Vân thường xuyên mở các lớp đào tạo nghề đá mỹ nghệ cho con em trong làng.
Hiện nay, ngoài vật liệu đá có sẵn ở núi cạnh làng, Ninh Vân còn mua nhiều đá từ Thanh Hóa về để chế tác sản phẩm đá mỹ nghệ mới đáp ứng được nhu cầu của thị trường trong nước.
Làng đá mỹ nghệ Ninh Vân đã đi trước, đón đầu trong quảng bá sản phẩm đá làng mình, đón khách du lịch trong nước và quốc tế về thăm làng nghề như: làm cầu đá tạc tượng cách điệu đầu rồng ngậm ngọc, cột đá to hình con rồng vươn cổ cao lên trời xanh đặt trên đường quốc lộ dẫn về làng, đặc biệt làm cổng làng bằng đá cao to khổng lồ đẹp nhất vùng ở đầu làng Ninh Vân…
Hoàng Hiển - Hải Thanh
